صلاة التراویح (23)
کمتر از یازده رکعت خواندن جایز است
اگر کسی بگوید: وقتی شما از افزودن بر رکعت های روایت شده از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم درباره ی نماز شب، که تراویح جزئی از آن است، منع می کند، کاستن از آن را نیز منع نمایید، زیرا فرقی بنی کم و زیاد کردن نیست، چون هر دو، روایت و سنت را تغییر می دهند؟! در جواب یاد گفت: آری اگر کمتر از آن عدد نیز ا زعمل و قول پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نبود حقیقت همان بود که شما می گویید. اما از عمل پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم ثابت است؛ عبدالله بن ابی قیس روایت می کند: «به عایشه رضی الله عنها گفتم رسول الله چند رکعت وتر می خواند، فرمود: گاهی چهار و سه رکعت (یعنی هفت رکعت) گاهی شش و سه و گاهی ده و سه می خواند، ولی کمتر از هفت و بیشتر از سیزده رکعت وتر نمی خواند».(1)
نیز حدیث دیگری که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرموده است: «وتر حق است، هر کس می خواهد پنج رکعت بخواند و هر کس می خواهد سه رکعت و یا یک رکعت نماز وتر بخواند». (2)این نص صریحی بر جواز اکتفا بر یک رکعت در نماز وتر است. عمل سلف ـ رضی الله عنهم ـ نیز بر این بوده است؛ حافظ در شرح بخاری می گوید: از گروهی از یاران پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به صورت صحیح ثابت شده است که وتر را فقط یک رکعت می خواندند، بدون اینکه قبل از آن نفل دیگری خوانده باشند.
در کتاب محمد بن نصر و غیره با سند صحیح از سائب بن یزید روایت شده که عثمان رضی الله عنه شبی در یک رکعت قرآن خواند، و غیر از آن نمازی نخواند. همان گونه که در کتاب المغازی بخاری در حدیث عبدالله بن ثعلبه آمد که سعد س وتر یک رکعتی خوانده است. در کتاب المناقب بخاری نیز خواهد آمد که معاویه س وتر یک رکعتی خوانده و ابن عباس رضی الله عنه تأییدش نموده است.(3)
(1) این حدیث را ابوداوود 1/214، طحاوی در شرح معانی الآثار 1/168 و احمد با سندی خوب 6/149 روایت نموده اند و عراقی آن را در تخریج الاحیاء 573 صحیح قرار داده است.
(2) این حدیث را طحاوی 1/172، دارقطنی در صفحه ی 182، حاکم 1/302 و بیهقی 3/27 از روایت ابوایوب انصاری به صورت مرفوع روایت کرده اند. حاکم گفته که این حدیث بر شرط بخاری و مسلم است. ذهبی با وی موافق نموده. نووی در المجموع 4/17 و 22 آنرا ذکر کرده. ابن حبان آن را صحیح دانسته است. چنان که در الفتح 2/386 آمده. آری همان گونه که می گویند حدیث صحیح است.
(3) از این گفته ی ابن حجر و نقل اقوال واضح می گردد که آنچه احناف درباره ی وتر سه رکعتی اجماع نقل نموده اند اعتبار یندارد و درست نیست. چنان چه حافظ در فتح الباری 2/385 این مطلب را رد می کند، به نصب الرایه 2/122 مراجعه نمایید.