پیامبر بیشتر از یازده رکعت تراویح نخوانده

صلاة التراویح (۴)   

پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم

بیشتر از یازده رکعت تراویح نخوانده است 

بعد از اینکه با تأیید، انجام و تشویق پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم، مشروعیت تراویح با جماعت را ثابت نمودیم، می خواهیم تعداد رکعت هایی را که از ایشان در آن شب های که با مردم احیا نموده اند بیان نماییم، باید دانست در این باره دو حدیث در دسترس ماست:

1- «عَنْ أَبِی سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَنَّهُ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ سَأَلَ عَائِشَةَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا کَیْفَ کَانَتْ صَلَاةُ رَسُولِ اللَّهِ صفِی رَمَضَانَ فَقَالَتْ مَا کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَزِیدُ فِی رَمَضَانَ وَلَا فِی غَیْرِهِ عَلَى إِحْدَى عَشْرَةَ رَکْعَةً یُصَلِّی أَرْبَعًا فَلَا تَسَألْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ ثُمَّ یُصَلِّی أَرْبَعًا فَلَا تَسَألْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ ثُمَّ یُصَلِّی ثَلَاثًا» (۱)  

از ابو سلمه پسر عبدالرحمن روایت است که وی از عایشه رضی الله عنها درباره ی نماز رسول الله صلی الله صلی الله علیه و آله وسلم در رمضان پرسید، عایشه ک گفت: رسول الله صلی الله صلی الله علیه و آله وسلم در رمضان و غیر رمضان بر یازده رکعت نمی افزود(۲)، چهار رکعت می گزارد، از خوبی و طولانی بودنشان نپرس، سپس چهار تای می گزارد از خوبی و طولانی بودنشان نپرس. سپس سه تا می گزارد. (۳)

2- «عن جابر بن عبدالله رضی الله عنه قال: صلی بنا رسول الله صلی الله صلی الله علیه وسلم فی شهر رمضان ثمان رکعات، و اوتر، فلما کانت القابلة اجتمعنا فی المسجد و رجونا ان یخرج، فلم نزل فیه حتی اصبحنا ثم دخلنا، فقلنا یا رسول الله اجتمعنا البارحة فی المسجد و رجونا ان تصلی بنا، فقال: انی خشیت ان یکتب علیکم» (۴)

«از جابر بن عبدالله رضی الله عنه روایت شده است که فرمود: رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم در شبی از رمضان با ما هشت رکعت تراویح و وتر خواند، چون شب آینده فرا رسید در مسجد جمع شده و امیدوار بودیم که رسول الله صلی الله صلی الله علیه و آله وسلم بیرون آید، تا صبح انتظار کشیدیم، سپس پیش پیامبر صلی الله صلی الله علیه و آله وسلم رفتیم و گفتیم: ای رسول الله صلی الله صلی الله علیه و آله وسلم! ما شب گذشته در مسجد جمع شدیم و امیدوار بودیم که با ما نماز بخوانید، پیامبر صلی الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: ترسیدم که بر شما فرض شود».

---

 (۱) این حدیث را امام بخاری 3/25و4/205، مسلم 2/166، ابوعوانه 2/327، ابوداوود 1/210، ترمذی 2/302-303 چاپ احمد شاکر، نسائی 1/248 و مالک 1/134 و از آن بیهقی، 2/495-496 و احمد 6/36و73و104 روایت نموده اند. 

 (۲) ناگفته نماند که در روایت ابن ابی شیبه 2/116/1 و مسلم و دیگر کتب حدیث آمده که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم در رمضان و غیر آن، سیزده رکعت نماز شب می خواندند که دو رکعت از آن ها سنت صبح بوده است. ولی در روایت دیگری که امام مالک 1/142 و از ایشان بخاری 3/35، دیگر علما روایت نموده اند آمده که عایشه فرموده که رسول اللهr در شب سیزده رکعت خوانده، سپس چون اذان صبح را می شنید دو رکعت مختصر دیگر که همان سنت صبح باشد، می خواندند.

استاد آلبانی در همین حاشیه برای رفع تعارض این احادیث بحثی طولانی را ذکر نموده که خلاصه ی آن از این قرار است: برای رفع تعارض این احادیث، دو احتمال می توان مطرح کرد1- احادیث سیزده رکعتی، دو رکعت سنت عشا را حساب نموده و احادیث یازده رکعتی از آن خود داری نموده است 2- احادیث سیزده رکعتی اشاره دارند که قبل از یازده رکعت، رسول خدا ص دو رکعت مختصر می خوانده است، چنانکه در دیگر روایات از آن ذکری به میان آمده و احادیث یازده رکعتی بدان اشاره نکرده است. هر دو احتمال صحیح بوده و با آنها تعارض بر طرف می گردد. ولی احتمال سومی نیز وجود دارد که سیزده رکعت با دو رکعت سنت صبح می باشد و یازده رکعت بدون آنها، چنانکه در روایت ابن ابی شیبه و مسلم آمده است. ولی این احتمال بنا بر احادیث دیگری که منکر این مطلب است و در بخاری و موطا مالک آمده است ضعیف می شود.

 (۳) یعنی با یک سلام. نووی در شرح مسلم می فرماید: این برای بیان جواز است والا بهتر این است که بعد از هر دو رکعت سلام داده شود. این دستور و عمل مشهور پیامبر بوده است که نماز شب دو رکعت، دو رکعت خوانده شود. بنده نیز سخن نووی رحمة الله علیه را تأیید می نمایم.

 (۴) این حدیث را ابن نصر در صفحه ی 90 و طبرانی در المعجم الصغیر صفحه ی 108 روایت نموده و سندش با ما قبلش حسن است و حافظ در فتح الباری 3/10 بدان اشاره نموده است و در التلخیص صفحه ی 119 آنرا تأیید و تقویت نموده و این حدیث را به صحیح ابن خزیمه و ابن حبان نسبت داده است.