سبب اختلاف علما در رکعات تراویح

                  صلاة التراویح (۸)  

                 سبب اصلی اختلاف علما  

             درباره ی تعداد رکعت های تراویح   

اگر گفته شود: قبول داریم که همه ی این ایرادها باطل اند و با روایت «یازده رکعتی» هم هیچ روایت صحیح دیگری مخالف نیست، پس علت اصلی اختلاف نظر علما درباره ی تعداد رکعت های تراویح چیست؟ در جواب باید گفت: آنچه برای ما در این مورد روشن است دو چیز باشد که سومی ندارد:

1ـ که احتمال قوی تر و بیشتر است، بی اطلاعی از روایتی است که درباره ی عدد «یازده» آمده است. به کسی که این روایت نرسیده است معذور است، زیرا خداوند به نقل از رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم درباره ی قرآن می فرماید: «لأنذرک من به و من بلغ» (تا بیم دهم شما را و کسانی که این تبلیغ به آنها می رسد) و حتی یک اجر و ثواب نیز برده است، زیرا پیامبر ص می فرماید: «وقتی قاضی با تلاش و اجتهاد داوری نماید اگر به حق برسد دو اجر دارد و اگر با وجود تلاش و اجتهاد اشتباه کند، مستحق یک اجر و ثواب است». (۱)

2ـ آنان روایت را طوری فهمیده و تأویل کرده اند که بر ایشان لازم نباشد بر آن عدد توقف نموده و بیفزایند. همان گونه که بنابر برداشتی و بدون در نظر گرفتن صحت و سقم آن بر بعضی از علما پیش می آید، مانند این قول شافعی ها که می گویند: منظور عایشه که فرموده است: پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در رمضان و غیر رمضان بیشتر از یازده رکعت نمی خوانده است، وتر می باشد.(۲) و یا مانند این نوع برداشت ها که هرگز بر دیگران لازم نیست به آن عمل نمایند، چون ضعف آن تأویل برای آنها به ثبوت رسیده است. به عنوان مثال بنگر به این تأویلی که از طرف شافعی ها نسبت به یازده رکعتی نقل و ضعف آن کاملاً مشخص شد. بویژه وقتی که بدانی که این را در جواب کسی گفت که از او پرسیده است: نماز پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم دررمضان چگونه بوده است؟(۳)پس هویدا گشت نمازی که از آن سؤال شده بود، همه ی نماز شب است. بنابراین چگونه می توان تنها به «وتر» محدود کرد! این توجیه بیانگر این است که پیامبر دو نماز داشته است: یکی نماز شب که نمی دانیم چند رکعت بوده و دیگری نماز وتر که حداکثر یازده رکعت بوده است. این سخنی است که هیچ عالم آگاه به سنت آن را نمی گوید، احادیث فراوانی وجود دارد که نماز شب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم از یازده رکعت بیشتر نبوده است. چنان که قبلاً مفصلاً بیان شد. آری این است نتیجه ی توجیه روایت برای تأیید مذهب.

---

 (۱) این دحدیث را بخاری و دیگر علما روایت نموده اند.

 (۲) این مطلب را علامه قسطلانی از شوافع 5/4 نقل نموده است.

 (۳) چنانکه قبلاً در بحث بیشتر نخواندن پیامبر از یازده رکعت گذشت.